Atıcılık, yivli tüfek, tabanca ve av tüfeğiyle hedeflere ateş edilerek yapılan bir spordur. Atıcılık 1300’lerden bu yana özellikle askerler arasında yaygın bir etkinliktir. Belirli bir hedefe isabet düzeyi yüksek atışlar yapmak ancak gelişmiş silahlarla mümkün olduğu için, bir yarışma sporu olarak atıcılık yakın dönemlerde ortaya çıkmıştır.
Hedef atıcılığında yivli tüfekler kullanılır. Bu tüfekler büyük kalibre ve küçük kalibre olarak ikiye ayrılır. Kalibre namlu deliğinin çapıdır. Büyük kalibre yivli tüfeklerle yapılan yarışmalarda, açık havada 1.000 metreye kadar değişik uzaklıktaki hedeflere ateş edilir. Küçük kalibre silahların kullanıldığı yarışmalar ise hem kapalı salonlarda hem de açık alanlarda yapılır. Bu atışlarda hedef uzaklığı 25 ile 200 metre arasında değişir.
Hedefli atışlarda atıcı, kartondan ya da bezden hedeflere ateş ederek sayı kazanır. Hedef atıcılığında ayakta, çömelerek ya da yatarak ateş edilir. Atıcı, sıradan bir yivli tüfekle atış yaparken tüfeğin dipçiğini omzuna dayayıp namlunun ucunu hedefe doğrultularak nişan alır. Doğru nişan alabilmek için gez ile arpacığın aynı hizada hedefi görmesi gerekir. Öbür tüfeklerin namlularında ortası delik olan bir disk ya da dürbün bulunabilir.
Büyük kalibreli yivli tüfekle atışlarda, siyah bir nokta çevresindeki değişik çaplarda iç içe daireler buluna hedefe nişan alınır. En küçük daireyi vurmak 5 puandır. Bir sonraki daire 4, daha sonraki daireler 3, 2 ve 1 puandır. Genellikle 7 ya da 10 atış yapılır. Amaç 7 atışta 35 ya da 10 satışta 50 puan olan en yüksek puanları toplamaktır.
Küçük kalibreli ateşli silahlarla yapılan atıcılıkta, iç içe 10 daireden oluşan hedefe ateş edilir. En küçük daireyi vurmak 10 puandır. Bir sonraki daire 9 puan olmak üzere puanlar birer birer azalır ve onuncu daireyi vurmak atıcıya yalnızca 1 puan kazandırır. Bu atışlarda on atışta 100 puan kazanmak amaçlanır. Yarışmada atışlar yatarak yapılır. En küçük halkanın içinde bir de daha küçük “l0X” halkası bulunur. Önemli atışlarda buraya isabet ettirmek 10 sayıdan daha fazla puan kazandırmasa da 100 eşit puan alanlar arasında bu noktaya en fazla isabet ettiren atıcı yarışmayı kazanır.
Bir başka atıcılık biçimi olan skeet atıcılığı eğlence olarak ortaya çıkmış, sonradan spora dönüşmüştür. Atıcı fırlatma makinesinden (trap) atılan kil disklere ateş eder. Diskler ya nişancıdan uzaklaşarak ya da görüş alanı boyunca hareket eder. Hareket halindeki bu hedefleri vurmak için av tüfeği kullanılır.
TRAP-SKEET ATIŞ ALANI, TABANCA VE TÜFEK ATIŞ POLİGONU
KURMA VE İŞLETME YASASI
GENEL GEREKÇE
Geçmiş yıllardan günümüze kadar ateşli silah tasarruf ve taşıma izni olup tasarrufunda silah bulunduran şahıslar herhangi bir eğitimden geçirilmemektedirler. Eğitim noksanlığı nedeniyle tasarrufunda bulundurdukları silahlar hem kendileri için hem de çevreleri için büyük tehlike arz etmektedirler.
Belirtilen tehlikenin ortadan kaldırılması ayni zamanda atış sporlarının gerçekleştirilmesi amacıyla, yasal düzenlemelerle kurulacak Trap ve Skeet Poligonalarının tesisi bir gereksinim olmuştur.
Bu ihtiyacın giderilmesi amacıyla, Başsavcılığın Hukuki görüşleri de dikkate alınarak “Trap-Skeet Atış Alanı, Tabanca ve Tüfek Atış Poligonu Kurma ve İşletme Yasa Tasarısı hazırlanmıştır.
“Trap-Skeet Atış Alanı, Tabanca ve Tüfek Atış Poligonu Kurma ve İşletme Yasa Tasarısı” 10 kısım ve 19 maddeden oluşmaktadır.
MADDE GEREKÇELERİ
Madde 1- Kısa İsim olarak Yasa Tasarısının ismi düzenlenmektedir.
Madde 2- Tefsir maddesi olup bazı tanımlara açıklık getirilmektedir.
Madde 3- Gerçek ve Tüzel kişilerin kuracakları ve/veya işletecekleri Trap-Skeet Atış Alanı ile Tabanca ve Tüfek Atış Alanlarının kuruluş ve işleyişlerini belirlemek Yasa Tasarısının amacı oalrak açıklanmaktadır.
Madde 4- Bu madde ile, Gerçek ve Tüzel kişilerin Atış Alanı ve Atış Poligonu kurmaları için İçişleri ve Köyişleri Bakanlığı’ndan Ön İzin Belgesi almaları şartı getirilmektedir.
Atış Poligonlarında Uyulması Gerekli Kurallar
Atış poligonunda görevliler ve atıcılar tarafından uyulması gereken kurallar şunlardır.
a) Görevliler, poligonlara alkollü olarak girmek ve atış yapmak isteyenleri men ederler.
b) Atışı idare eden görevli emir verinceye kadar, atıcı cephane dağıtma yerinden cephane alamaz ve cephane ile ilgili görevli de cephane veremez
c) Silahlar, sadece atış hattında doldurulur ve boşaltılır.
d) Silahlar, sadece atışı idare eden görevlinin komutu üzerine doldurulur.
e) Atışı idare eden görevli atış yolunun emniyette bulunduğunu görüp “DOLDUR” ve “ATIŞ SERBEST” komutunu verinceye kadar herhangi bir atış noktasından atış yapılamaz.
f) Atış görevlisi tarafından muayeneden geçip, boş emniyetli durumda olmayan hiç bir silah atış hattı dışına çıkarılamaz.
g) Emniyette olsun veya olmasın, silah, atış hattında bir yerden başka bir yere dolu olarak taşınamaz.
h) Sıcak namlulu bir silahın namlusunda fişek bırakılamaz.
ı) Atış hattının gerisinde iken silah kurulamaz ve doldurulamaz.
i) Atış yapılacak veya atış yapılan silahların basit onarım ve temizleme işleri, atış hattı dışında ayrı bir bölmede gerçekleştirilir. Bu bölüme görevlilerden başkası giremez.
j) Atış yerinde meydana gelebilecek kazalarda ilk yardım müdahalesi yapabilmek için, lüzumlu ilk yardım malzemesi ve ilaçların bulundurulması zorunludur.
Bu maddede belirtilen kuralların, trap-skeet atış alanı, tabanca ve tüfek atış poligonlarında herkesin görebileceği bir yere atış talimatnamesi olarak asılması zorunludur.
ATIŞ ZAMANLARI
Hava tüfeği
60 atış 1 saat 45 dakika
Hava tüfeği
40 atış 1 saat 15 dakika
Küçük Çap Tüfek
60 atış 1 saat 30 dakika
120 Atış Üç Pozisyon
40 atış yatarak 1 saat
40 atış ayakta 1 saat 30 dakika
40 atış çökerek 1 saat 45 dakika
300 m Serbest Tüfek
60 atış yaparak 1 saat 45 dakika
120 Atış Üç Pozisyon
40 atış yatarak 1 saat 15 dakika
40 atış ayakta 1 saat 45 dakika
40 atış çökerek 1 saat 30 dakika
Küçük Çap ve Büyük Çap
Tüfek 3×20 müsabakası 60 atış 2 saat 30 dakikadır.
B-YİVSİZ TÜFEKLE ATIŞ YARIŞMALARI:
Olimpik Yivsiz Tüfek Atış Yarışmaları; (Baltrap Yarışmaları) “Trap”, “Double Trap” ve “Skeet” olmak üzere üç türde yapılır. Yarışmacılar, her üç türde de trap aletlerine fırlatılan tabak biçimindeki kilden yapılmış hedeflere atış yaparlar.
1- Trap Yarışmaları: Trap çukuru 5 üçlü gruptan oluşan 15 plak atma makinesinden ibarettir. Trap çukurundan 15 m geride 5 adet atış istasyonu bulunur. Grup merkez makineleri arasındaki mesafe 3.20 m’dir.
Trapı Türkiye’de ilk kuranlar, Niyazi Kızıltepe, Ruhi Kıroğlu, Turgut Orcan, Orhan Koral ve Aziz Girayer’dir. Bu kişiler aynı zamanda ilk Milli Takım’ı oluşturmuşlardır.
Kullanılan Malzemeler: Trap yarışmalarında kullanılan malzemeleri dört kısımda inceleyebiliriz.
a- Tüfekler: 12 numaralı otomatik çifte ya da süperpoze av tüfekleri olmalıdır.
b- Hedefler: Kalınlığı 25-27 mm, ağırlığı 100-110 gram olan kilden hedefler kullanılır. Hedeflerin rengi siyah, beyaz veya sarı olarak önceden saptanır ve karşılaşma boyunca kullanılır. (Hangisiyle başlanırsa onunla bitirilir.)
c- Cephaneler: Karabarut ve yanıcı ya da izli fişek kullanılamaz. 70 mm’lik fişekler kullanılır. Saçma büyüklüğü 7 numara, ağırlığı 24 gram, çapı 2 mm olmalıdır.
d- Trap aletleri: Trap aletleri üçlü gruplar halinde yerleştirilir ve herbiri, hedefleri ayrı yönlere fırlatacak şekilde ayarlanır. En iyi yükselme açısı verildiğinde hedefin düştüğü nokta aletten 65-75 m uzaktadır. Trap aleti, karşısındaki poligondan görülecek biçimde üst tarafından işaretlenir. Trap görevlisi, yarışmacıyı görüp sesini duyabileceği bir yerden mekanik ya da elektrikli bir sistem kullanarak plakaları fırlatır. Bu durumda görevliler korunabilmek için aletin arkasındaki çukur ve önündeki paravandan yararlanabilirler.
Kurallar: Genellikle altı kişilik gruplar halinde atışlar yapılır. Atıcıların sıraları ad çekimi ile saptanır. Turlar, her yarışmacı 25 trap atışı yapana dek sürer. Kötü hava koşullarından ötürü ya da trap aletlerini onarmak amacıyla atışların durdurulabilmesine hakem karar verir. Yarışmacı, ayakta ve her iki ayağı da poligonun içinde durur. Namlulara fişekleri sürer ve hazır olunca bildirir, hedefler hemen atılır. Yarışmacının silahı ateş almamışsa, bu duruma kendisi neden olmamak, hakemin denetiminden önce tüfeğini açmamak ve emniyet mandalına değmemek şartıyla ikinci atış için hedef yeniden atılabilir. Buna “nobört” denir. Hakem heyeti atışa geç gelen atıcının üç puanını keser ve atış sırasında atıcılardan birer tane fişek alarak fişek ağırlığını kontrol eder. Her turda, her atıcı için üç kez tüfeğin ateş almaması özürü kabul edilebilir. Yönetmeliği ya da donanım kurallarını bozan yarışmacılar uyarılırlar. Cezalandırılmaları hedef sayılarında kesinti ya da diskalifiye şeklindedir. Dünya Şampiyonaları’nda ülkeler üçer kişilik takımlarla yarışırlar. Bireysel karşılaşmalar 125 hedef atışı içerir. 25’ten 5 tur yapılır. 75+50 plaka sadece 2 gün içinde atılır. Takım sıralaması bireylerin ilk 125 atışlarına göre saptanır. 125 atıştan sonra en iyi puanı alan 6 atıcı tek final turuna 25 atış ile katılır.
Değerlendirme: Kurallara uygun olarak ateş edildikten sonra parçalanan hedefler ölü hedeftir (vurulmuş hedef). Atıştan sonra belirgin olarak parçalanmayan hedefler ise kapı hedef (vurulamayan hedef) olarak adlandırılır. Buna atıcılıkta “manke” adı verilir. Hedefin atılışındaki zamanlama hatalı ise ve atıcı bu hedefe atış yapmamışsa yeni bir hedefin atılmasına izin verilir. Ayrıca atıcı belirgin olarak rahasız edilmişse ya da başka bir atıcı aynı hedefe atış yapmış ise hakem atışı yineletir. İlk üç derece için beraberlik sözkonusu ise, her yarışmacı 25’er traplık bir tur atışı daha yapar. Eğer 50 atış sonrasında beraberlik bozulmuyorsa atıcılar aynı dereceyi paylaşırlar. Berabere kalan atıcılar herbir istasyonda birisi hedefi kaçırıncıya kadar birer atış yaparlar.
2- Skeet Yarışmaları: Müsabaka Alanı (Poligon): Yarım daire yayı üzerinde bulunan sekiz atış istasyonu vardır. Daire yayının uçlarında ve karşılıklı konumda bulunan iki ayrı kuleden hedefler fırlatılır. Soldaki yüksek kuleden atılan hedef, yerden 3.05 m yükseklikte, sağdaki alçak kuleden atılan hedef ise yerden 1.07 m yükseklikte olur. Hedefler daire yayının merkez doğrultusundan geçmeli ve havada 67 m’lik bir yol almalıdır.
Türkiye’de “skeet”te ilk Milli Takım 1968 yılında Osman Giraud, Hayrettin Onur, Orhan Silm ve Ahmet Tugay’dan oluşmuştur.
Kullanılan malzemeler: Skeet yarışmalarında kullanılan malzemeleri dört kısımda inceleyebiliriz.
a- Tüfekler: Skeet tüfekleri açık şoklu (kaval) tüfeklerdir.
b- Hedefler: Trap atışlarında kullanılan hedefler gibidir.
c- Cephaneler: Karabarut ve yanıcı ya da izli fişekler kullanılamaz. 70 mm’lik fişekler kullanılır. Saçma ağırlığı 24 gram, saçma büyüklüğü ise 9 numara olmalıdır. Daha kalın saçmaların kullanılması yasaktır.
d- Skeet Aletleri: Belirli limitlere göre ayarlanan açılardan hedefler fırlatır.
Kurallar: Yarışmalar altışar kişilik gruplar halinde yapılır.
Bir seri skeet atışı 25 plak olup 1’den 8’inci istasyona kadar aşağıdaki gibidir:
1. istasyon: 1 tek giden – 1 double
2. istasyon: 1 tek giden – 1 double
3. istasyon: 1 gelen+1 giden – 1 double
4. istasyon: 1 gelen+1 giden – 1 double
5. istasyon: 1 gelen+1 giden – 1 double
6. istasyon: 1 tek giden – 1 double
7. istasyon: 1 double
8. tek + tek
Berabere kalan her atıcı aynı istasyonlarda ve hedeflerde atış yapar. Kendi istasyonunda en düşük puanı kaybeder.
1 Ocak 1993 tarihinden itibaren yürürlüğe giren yeni skeet kurallarına 2 nolu kulvardan 1 plak, 6 nolu kulvardan 1 plak atılmaktadır. 4 nolu kulvara double yerleştirilmiştir. Atıcı, her iki ayağı da poligonun içinde olacak biçimde durur. Nişan deneyi sadece 1 ve 8 nolu poligonlarda yapılabilir. Uluslararası kurallara göre hedef görünene dek atıcı tüfeği ile hazır pozisyonda bekler. Yarışmacı önce kendine yakın kuleden atılan hedefe atış yapar. Hedefe ancak atış sınırları içindeyken atış yapılabilir. İlk 7 poligondan yapılan atışlar hedef atış sınırları içinde olduğu sürece, 8 numaralı poligondan yapılan atışta ise hedef orta çizgiyi geçmeden yapılır.
Değerlendirme: Trap yarışmalarındaki gibidir. Yarışmacı o tur süresince önceden uyarılmamış olması koşuluyla tüfek tutuşu hatalı ise kendisine yeni bir atış hakkı tanınır. Çift hedeflerde ise, ilk hedefin vurulmuş olması koşuluyla, her iki namludaki fişek de patlamışsa veya her iki hedef tek atışta vurulmuşsa ya da atıcı ilk hedef yerine yanlışlıkla ikincisini vurmuşsa yeniden atış yapma izni verilir. (Nobört)
3- Double Trap Yarışmaları: Double trap, plakaların 3 numaralı kulvardan iki adet değişik yöne çıkan plakalara yapılan atıştır. Her plakanın bir fişek hakkı vardır. Atıcı 1,2,3,4 ve 5 numaralı kulvarlara yürüyerek, devamlı 3 numaralı kulvardan çıkan plakalara atış yapar. Bunda amaç, aynı plakalara yapılan atışlarda açıları değiştirmektir. Double trapta tüfekler, cephaneler ve kurallar trapın aynısıdır. Double trapta tüfekler, cephaneler ve kurallar trapın aynısıdır. Double trap, erkekler ve genç erkekler 150 plaka (3 seri) (75 çift), bayanlar ve genç bayanlarda 120 (60 çift) (3 seri) plakadır. Double trap için ayrı bir atış poligonu sağlanamıyorsa, trap atış poligonu double trap için düzenlenebilir. Finaller, en iyi 6 müsabık arasında yapılır. Burada, 50 plaka (25 çift) erkekler için ve 40 plaka (20 çift) bayanlar için baz alınır.
D) TABANCA İLE ATIŞ YARIŞMALARI:
Tabanca atış yarışmaları, seri ateşli standart atış yarışmaları, serbest tabanca atış yarışmaları ve havalı tabanca atış yarışmaları olarak üçe ayrılır.
1- Seri Atış Yarışmaları: Seri atış yarışmaları 25 m spor, 25 m rapit ve 25 m standart yarışlar olarak üç bölümde düzenlenir.
Kullanılan Malzemeler: Tabanca atış yarışmalarında kullanılan malzemeleri üç bölümde inceleyebiliriz.
a- Silahlar: Atışlarda 5.6 mm çaplı (22 şort) otomatik tabanca ve rovelverler kullanılır. Bütün yardımcı gereçlerle birlikte silahın ağırlığı 1260 gramdan fazla olmamalı, ayrıca silah iç boyutları 30x15x15 cm olan dikdörtgen bir kutuya sığabilmelidir.
b- Hedefler: Silüetler beşli gruplar halinde ve aralarında 75 cm olacak şekilde yerleştirilmiştir. Ön atış pozisyonlarında 8.6 ve 4 saniyelik sürelerde topluca görünür ve kaybolurlar. Dönme hızları 0.4 saniye 90 derecedir. Olimpiyatlarda ve Dünya Şampiyonaları’nda dönme hızı 0.2 saniye 90 derecedir. Silüetler siyaha boyanmıştır. Yükseklikleri 160 cm, genişlikleri 45 cm’dir. Hedefler 1 ile 10 arasında puanları belirten 10 bölgeye ayrılmıştır. 10 puanlık bölgenin merkezi atış poligonu düzeyinden 80-100 cm yüksekte olmalıdır.
c- Mermiler: Kurşun ya da benzeri yumuşak metalden yapılır.
Kurallar ve Yarışmalar: Turlar 8, 6 ve 4’er saniyelik ikişer seriden oluşur. Yarışma, her biri 30 atışlık iki bölüme ayrılan 60 atıştan oluşur. Her bölüm kendi içinde, her biri 5 atışlık 6 seriye ayrılır. Yarışma yaklaşık 2.5 saat sürer. 5 atışlık her seride atıcı belli bir süre yüzü dönük olarak duracak olan hedefleri vurmak zorunluluğundadır.
Değerlendirme: Yarışmadaki 60 atışın puanı toplanır ve en yüksek puana sahip olan yarışmacı müsabakayı kazanır.
2 – Serbest Tabanca Atış Yarışmaları: Poligon atış uzaklığı 50 m’dir.
Kullanılan malzemeler: Serbest tabanca atış yarışmalarında kullanılan malzemeler iki kısımda incelenir.
a- Silahlar: Ağırlık, namlu uzunluğu veya tetiğe ilişkin sınırlamalar olmaksızın 0.22 LR’lik bir silah kullanılır. Silahın kabzası ele uygun yapılmış olmalıdır. Ancak bileği destekleyecek bir tarzda yapılmış olamaz.
b- Hedefler: Beyaz kare biçimindedirler. Bunların üzerine en dışta olan çapı 50 cm, en içte olanın ise 5 cm olmak üzere puan halkaları çizilmiştir. Her halkanın kalınlığı 5 cm’dir. Puan değerleri dıştan içe doğru 1’den 10’a değin yükselir.
Kurallar: Yarışma her 10 atışlık 6 seriden olmak üzere toplam 60 atıştan oluşur. Her seriden sonra hedef değiştirilir. Hedeflerin dönmesi gibi bir durum olmadığından, tüm yarışmayı 2.5 saatte tamamlamanın dışında herhangi bir zaman sınırlaması yoktur.
3-Havalı Tabanca Atış Yarışmaları: 4.5 mm (1.77 Cal)’lik basınçlı veya CO2 gazlı özel bir tabanca kullanılır. Tüm aksesuarı ile tabanca ağırlığı 1500 gr’ı aşamaz. Namlu, dikey bir şekilde ölçüldüğünde, tetik ağırlığı en az 500 gr’dır. Mühimmat olarak 4.5 mm’lik diaboller kullanılır. Havalı tabanca ile atışlar, on metre uzaklıktan hava tabancası atış hedefi üzerine yapılır. Program her biri 10 atıştan meydana gelen ve sürelendirilen 6 seriden oluşur. Atışlarda toplam süre 60 atış için 1 saat 45 dakika, 40 atış için 1 saat 15 dakikadır. Deneme hedefleri, üst sağ köşenin bir tarafından öbür tarafına çaprazlamasına çizilmiş, çıplak gözle uygun mesafeden kolayca görülebilecek geniş siyah bir çizgi ile işaretlidir.